Niet kunnen rekenen. Dit komt onder andere tot uiting in het niet meer kunnen verrichten van financiële zaken en het niet meer kunnen doen van boodschappen.

Neurotransmitter die de prikkeloverdracht tussen zenuwcellen verzorgt; speelt een rol bij het uit het hoofd leren en leren.

Is de afkorting van algemene dagelijkse levensverrichtingen. Dit zijn de normale activiteiten van het dagelijkse leven; bijvoorbeeld jezelf wassen, aankleden, eten.

In het algemeen verwijst de term naar taalfunctiestoornissen die een gevolg zijn van een gelokaliseerde hersenbeschadiging. De taalfunctiestoornissen komen meestal naar voren in het uiten en begrijpen van taal. Zo is het mogelijk dat de persoon namen van voorwerpen met elkaar kan verwisselen of niet op de naam kan komen van een voorwerp en bijvoorbeeld “Geef mij dinges eens” zegt. Afasie leidt dus vaak tot communicatiestoornissen.

Geagiteerd zijn betekent opgewonden, opvallend bewegen en onrustig zijn. De geagiteerde persoon klopt bijvoorbeeld op tafel, roept en is moeilijk te kalmeren.

Dit is een stoornis in het herkennen van objecten, ondanks een adequaat functioneren van de zintuigen en een goede ontvangst van de afzonderlijke gewaarwordingen. Agnosie kan betrekking hebben op alle zintuigen. Bijvoorbeeld visuele Agnosie: men ziet de objecten, maar weet niet wat ze voorstellen. Bijvoorbeeld men ziet een kam, maar weet niet dat dit dient om het haar te kammen. Auditieve Agnosie: men hoort de geluiden, maar kan ze niet herkennen. Bijvoorbeeld men hoort de bel, maar kan dit niet als de voordeurbel herkennen. Tactiele Agnosie: onvermogen om de dingen te herkennen door ze te betasten. Bijvoorbeeld het toilet niet op de tast herkennen.

Niet kunnen schrijven, ondanks goede spiercoördinatie en normaal ontwikkeld verstand. Bijvoorbeeld letters die worden weggelaten, het is moeilijk om op een rechte lijn te schrijven, hoofdletters en kleine letters worden door elkaar gebruikt.

Geheugenverlies. Er bestaan twee vormen van amnesie:

• anterograde amnesie: men is niet meer in staat om nieuwe gebeurtenissen die men meemaakt na een ongeval of ziekte, vast te houden. Men kan wel nog allerlei gebeurtenissen ophalen die gebeurden voor het ongeval of de ziekte.
• retrograde amnesie: feiten van voor het ongeval of de ziekte kunnen niet meer herinnerd worden. Alleen herinneringen uit het verleden weet men nog. Er kunnen wel nieuwe dingen ingeprent worden .

Niet iedereen die verward is of vergeetachtig kan dement genoemd worden. In dat geval spreekt men eerder over een Amnestisch beeld.

Zijn gelegen in de hersenen en hebben de vorm van amandelkernen. Deze kernen zijn vooral betrokken bij het inprenten en herbeleven van emotionele gebeurtenissen. Bijvoorbeeld bij het opnemen van gevoelens omtrent rouw, blijheid spelen de Amygdala een rol.

Vragen die gesteld worden om inzicht te verwerven in de (medische) voorgeschiedenis van een patiënt. Bijvoorbeeld vragen omtrent eetlust, slaappatroon, gedragsproblemen.

De persoon heeft geen of weinig interesse in wat er om hem/haar heen gebeurt. Het lijkt alsof de persoon geen interesse meer heeft in de wereld en de mensen om hem heen, is lusteloos, gelaten. Toont bijvoorbeeld geen interesse in familiegebeurtenissen, of het streeknieuws.

Een verworven stoornis in het uitvoeren van complexe, doelgerichte, willekeurige aangeleerde bewegingen van ledematen of spraakorganen. Men kan elke lichaamsspier individueel bewegen met de juiste kracht en snelheid en in de juiste richting, maar is hiertoe niet in staat wanneer deze bewegingen geïntegreerd moeten worden in een complexe bewegingsreeks. Bijvoorbeeld men kan wel tandpasta op de tandenborstel doen, maar vraag je om de tanden te poetsen dan lukt dat niet, omdat men niet weet welke handelingen eerst dienen te gebeuren.

Een uitloper van een zenuwcel die de uitgaande signalen doorstuurt naar een volgende zenuwcel. Van daaruit gaan de signalen verder naar de hersenen of naar spieren of klieren. Een Axon is de zender van een cel.

Plotselinge circulatiestoornis in een deel van de hersenen ten gevolgen van, Een bloeding, trombose of embolie. Een beroerte is een cerebrovasculair accident (CVA). Ten gevolge van een beroerte kan iemand bijvoorbeeld verlammingsverschijnselen vertonen.

Mentale traagheid, vertraagd denken. Iemand heeft bijvoorbeeld meer tijd nodig om antwoord te geven op een vraag.

Cerebro Vasculair Accident.

Accident : het is een plotselinge gebeurtenis
Vasculair : het is een aandoening van de bloedvaten
Cerebro : het is een aandoening in de hersenen

In de spreektaal wordt gesproken van "beroerte".
Bij het C.V.A. Kunnen we twee soorten onderscheiden: een herseninfarct en een hersenbloeding. Een herseninfarct houdt in dat er een bloedvat verstopt is in (de buurt van ) de hersenen. Een hersenbloeding houdt in dat een bloedvat kapot is gegaan. In beide gevallen krijgen de hersenen te weinig bloed waardoor er een hersenbeschadiging ontstaat. Een beschadiging van de linker hersenhelft geeft meestal een verlamming aan de rechter kant en vaak ook stoornissen in het gebruiken van taal (praten, schrijven). Deze mensen zijn na het C.V.A. Vaker voorzichtig en afwachtend. Een beschadiging aan de rechter hersenhelft kan leiden tot een verlamming aan de linkerkant van het lichaam en soms ook tot stoornissen in het waarnemen en in het oplossen van problemen. Dit kan leiden tot onveilig handelen.

Uitermate slechte lichamelijke toestand t.g.v. ondervoeding en/of ziekte. Zo kan de persoon bijvoorbeeld zeer mager zijn.

Met betrekking tot hart en bloedvaten.

Controleert de functies van het hele lichaam, bevat de hersenen en het ruggenmerg. In het centrale zenuwstelsel komen de prikkels van de zintuigen binnen en worden er verwerkt. Het centrale zenuwstelsel vormt de centrale verwerkings- en beslissingseenheid.

Met betrekking tot de bloedvaten in de hersenen.

Dit gaat over het kennen of weten. Onder cognitieve functies wordt verstaan de hogere cerebrale functies vooral geheugen, taal, abstractievermogen, visueel ruimtelijke vaardigheden en constructievermogen.

Het verzinnen van smoesjes; de gaten in het verleden, heden en toekomst proberen te dichten met fantasieverhalen. Bijvoorbeeld als u aan een dementerende persoon vraagt wat hij gisteren gedaan heeft, kan hij zeggen dat hij naar de markt om boodschappen is geweest, terwijl u zeker weet dat hij thuis gebleven is. Zo voorkomt hij toe te moeten geven dat hij het vergeten is.

Iemand is niet meer in staat iets na te tekenen.

Computerised transaxial tomography. Met deze techniek wordt, telkens vanuit een andere hoek, tal van röntgenopnamen gemaakt door de hersenen heen. Na computerbewerking ontstaan verschillende dwarsdoorsneden, waarop men diverse hersenstructuren kan onderscheiden. Daardoor is het mogelijk om allerlei abnormaliteiten in beeld te brengen.
Zo kan men op een CT-scan zien of er een aftakeling is van de hersenen.

Verlies van gevoel voor de gebruikelijke omgangsvormen, verlies van uiterlijke waardigheid; bijvoorbeeld met de handen eten. En er onverzorgd bijlopen.

Synoniem van doorligwonde(n). Het is een weefselversterving t.g.v. het gedurende lange tijd op dezelfde zijde te liggen. Vooral magere mensen zijn daarvoor gevoelig (eindstadium dementie). Hierdoor is het nodig de persoon regelmatig op de andere zijde te draaien (wisselhouding). Gezonde voeding is hierbij ook zeer belangrijk!

Aftakeling.

Een uitloper van een zenuwcel; ontvangt de boodschappen van andere zenuwcellen. Ze geleiden de binnenkomende prikkel. Ze bevatten een groot aantal vertakkingen en daardoor wordt het oppervlak waarlangs de cel signalen kan ontvangen, sterk uitgebreid.

De persoonlijkheidsstructuur valt uit elkaar. Dit betekent dat de dementerende persoon niet meer weet wie hij zelf is en was.

Achteruitgang. Mentale deterioratie is geestelijke aftakeling.

De mondspieren kunnen niet zo goed meer gebruikt worden, waardoor woorden slordig worden uitgesproken en minder goed te verstaan zijn.

Op zichzelf gericht zijn, de eigen persoon als belangrijkste beschouwen bij alle handelingen en overwegingen. Bijvoorbeeld voortdurend over zichzelf praten en geen aandacht hebben voor het verhaal van de omgeving.

Met deze techniek wordt de elektrische activiteit van de hersenen geregistreerd. Er worden elektroden geplaatst op een aantal plaatsen op de schedelhuid. Elke elektrode registreert de spanningsschommelingen van het daaronder gelegen hersengebied. Deze spanningsschommelingen kunnen beschreven worden aan de hand van twee parameters nl. de intensiteit of de frequenties.

Een losgekomen bloedstolseltje dat elders in het lichaam een bloedvat afsluit. Dit kan op verschillende plaatsen gebeuren. Een embolie kan leiden tot een beroerte als het in de hersenen komt.

Wordt gebruikt bij het herinneren van persoonlijke gebeurtenissen. Bijvoorbeeld het zich herinneren dat men de laatste keer op reis is geweest naar Spanje.

Maakt gebruik van een bewuste en vrijwillige opzoeking van informatie. Er wordt dikwijls ook gesproken van het declaratief geheugen. Dit geheugen wordt bijvoorbeeld gebruikt bij de vraag om 5 woorden te onthouden.

Fijne spiervezel die kan samentrekken. Fibrilleren is onregelmatige en ongeordende samentrekking binnen de zenuwcel.

Bevindt zich vooraan in de hersenen en staat in voor de persoonlijkheid en het reguleren en organiseren van het gedrag.

Waarnemingen van zaken die er in werkelijkheid niet zijn, maar die als volkomen reëel worden ervaren.

Het voor onderzoek verwijderde weefsel uit de hersenen.

Er treedt een plotse breuk op in een bloedvat in de hersenen, meestal een slagader. De oorzaak is meestal slagaderverkalking. Er is aantasting van de vaatwand, waardoor deze niet meer bestand is tegen een plotse bloeddrukverhoging.

Vraaggesprek met iemand uit de naaste omgeving van de patiënt, bijvoorbeeld met de partner of één van de kinderen van de patiënt over bijvoorbeeld de vergeetachtigheid van de patiënt.

Onderdeel van de hersenen dat essentieel is bij het opslaan van nieuwe informatie.

Verhoogde spierspanning.

Bewegingsarmoede. Minder bewegingen maken, bijvoorbeeld minder met het hoofd bewegen of met de armen bij het stappen.

Instrumentele algemene dagelijkse levensverrichtingen; bijvoorbeeld boodschappen doen, financiële verrichtingen, telefoneren, schrijven, Deze verrichtingen zijn complexer dan de algemene dagelijkse levensverrichtingen (ADL)zoals bijvoorbeeld zich aankleden.

Men weet niet meer in welke volgorde verschillende deelhandelingen uitgevoerd moeten worden; bijvoorbeeld men weet niet hoe men een brief moet vouwen en in een envelop moet steken om deze te versturen.

Dit geheugensysteem werkt automatisch en zonder dat men zich bewust is van vroeger opgeslagen en verwerkte informatie. Daarin zijn heel wat ervaringen opgeslagen die op een meer rechtstreekse wijze inwerken op het latere gedrag, zonder dat we ze ons nog kunnen of hoeven te herinneren. Bijvoorbeeld als u een tekst luidop moet lezen, zonder dat u weet dat u daarna een korte inhoud daarvan moet geven, dan wordt een beroep gedaan op het impliciet geheugen.

Niet in staat urine of ontlasting op te houden.

Traagheid, inactiviteit.

Hogere cognitieve functies die beroep doen op een aantal hersengebieden tegelijk; deze vaardigheden hebben we tijdens ons leven geleerd, maar voeren we nu automatisch uit; bijvoorbeeld nadenken.

Het korte termijn geheugen is het onmiddellijke of primaire geheugen. Dit systeem is een soort opslagruimte, waar de informatie noodzakelijk doorheen moet vooraleer ze kan worden opgenomen in het lange termijn-geheugen. Het wordt het werkgeheugen genoemd omdat het mogelijk is inhouden op elkaar te betrekken en in verband te brengen met al eerder opgeslagen geheugeninhouden.

Langetermijn-geheugen of permanent of secundair geheugen. Dit systeem bevat de vroegere ervaringen, die langdurig in ons geheugen zijn opgeslagen. Bijvoorbeeld herinneringen uit de kindertijd maken deel uit van het LTG.

Magnetic Resonance Imaging. Bij deze techniek baseert men zich op de natuurlijke waterstofatomen die in de weefsels aanwezig zijn. Men brengt de persoon in een magnetisch veld (= tunnel) en laat radiogolven inwerken op de waterstofatomen. Deze radiogolven sturen signalen uit en worden later terug opgevangen en verwerkt door de computer. Het resultaat is een haarscherp beeld van de één of andere doorsnede van de hersenen.

niet aangeboren hersenletsel. Letsel kan ontstaan door, ongeval, hersentumor, zuurstofgebrek,

M.b.t. microscopische vezelstructuren binnen zenuwcellen en hun uitlopers.

Stoffen die zowel kalmerend werken als angstgevoelens wegnemen. Neuroleptica zijn geneesmiddelen die werken op het zenuwstelsel. Het wordt gebruikt bij psychosen en andere ziektebeelden waarbij hallucinaties en onrust bestaan.

Kennis van de normale bouw en werking van de hersenen (structuur en functie) alsook van de afwijking en behandelingsmogelijkheden. Het neurologisch onderzoek kan volgende onderzoeken inhouden: oogbewegingen worden nagegaan, alsook het lopen, het bewustzijn, onwillekeurige bewegingen, reflexen.

Specialist in de neurologie.

Zenuwcel. Dit zijn de belangrijkste cellen in het zenuwstelsel. Zij zijn verantwoordelijk voor de eigenlijke taak van het zenuwstelsel: opvangen, doorgeven en uitsturen, en het ordenen, integreren en vasthouden van informatie. Het axon en de dendriet maken deel uit van het neuron.

Stof die in staat is impulsen over te brengen tussen zenuwcellen onderling, of van een zenuwcel naar een andere structuur. Deze stof wordt door de zenuwcellen geproduceerd en afgescheiden. Een voorbeeld van een neurotransmitter is acetylcholine.

Bevindt zich achteraan in de hersenen en staat in voor de verwerking van de prikkels die binnen komen via de gezichtszenuwen.

Geestesziekte waarbij waandenkbeelden kenmerkend zijn voor de aandoening en veelal het ziektebeeld beheersen. Bijvoorbeeld de persoon denkt achtervolgd te worden door iemand, terwijl dit in werkelijkheid niet zo is.

Bevindt zich bovenaan in de hersenen tussen de voorste en achterste kwab en staat in voor de oriëntatie in ruimte en het voelen.

De persoon neemt geen of weinig initiatieven.

Omvat de talloze zenuwen die het centrale zenuwstelsel in verbinding stellen met de diverse organen van het lichaam. Dit is het deel van het zenuwstelsel dat zich buiten de hersenen en het ruggenmerg bevindt. De zenuwen die tot dit stelsel behoren geleiden prikkels van de zintuigen naar het centraal zenuwstelsel en prikkels van het centraal zenuwstelsel naar de motorische organen (spieren en klieren).

Photon Emissie Tomografie.Deze techniek wordt meer voor experimentele doeleinden gebruikt. Er wordt een radioactief gemerkt suiker ingespoten in de bloedbaan van een proefpersoon. Deze persoon moet dan een bepaalde taak uitvoeren, terwijl hij onder de scanner gebracht wordt. Het apparaat is in staat om te detecteren in welke gebieden de meeste suiker verbruikt wordt. Met deze techniek kan men dus vaststellen welke hersengebieden betrokken zijn bij bepaalde activiteiten.

Ophopingen van amyloïd, een bepaald eiwit; ze spelen een essentiële rol bij de afsterving van zenuwcellen in de hersenen.

Prionen zijn bekend als eiwitten die twee of meer vormen kunnen aannemen. Er zijn vormen met een "gezonde" functie in het lichaam, maar er bestaan ook één of meer ziekmakende vormen. De ziekmakende vorm kan toevallig of door een genetische afwijking ontstaan. Bovendien is de ziekmakende vorm infectieus doordat het een gezonde vorm omzet in een ziekmakende vorm. In principe zouden alle tienduizenden eiwitten die in een levend wezen voorkomen als prion kunnen werken. Er is echter pas één eiwit ontdekt dat van vorm verandert en ziekte veroorzaakt. Prusiner vond dat eiwit en noemde het prion proteïne, ofwel PrP. De gezonde vorm die in veel organen maar vooral in hersenweefsel voorkomt, wordt aangeduid met cellulair PrP (PrP), de ziekmakende vormen met PrP (sc van scrapie, de al honderden jaren bekende prionziekte in schapen).

Houding waarbij structuur aanbieden, herkenning, veiligheid bieden, centraal staat (bijvoorbeeld het werken met kalenders).

De activiteit of de gewoonte om na te denken of te willen vertellen over ervaringen in het verleden, vooral over die ervaringen die in persoonlijk opzicht zeer belangrijk worden gevonden. Reminiscentie is een methodiek, geen therapie.

Bewegingen die voortdurend herhaald worden. Bijvoorbeeld voortdurend heen en weer wiegen.

Onze algemene kennis over de wereld. Bijvoorbeeld in dit geheugen is opgeslagen: wat een tafel is, wat er onder eten wordt verstaan.

Communicatie door zintuiglijke en lichamelijke ervaringen.
Bijvoorbeeld de dementerende persoon tot rust brengen door te werken met ontspannende muziek, aroma”s, lichteffecten, kussens.

Single Photon Emissie Computed Tomografie. Bij deze methode wordt bij de patiënt een radioactieve stof ingespoten, die zich tijdelijk in de hersenen hecht. Er worden dan verschillende doorsneden van de hersenen gereconstrueerd. Zo kan bijvoorbeeld de bloeddoorstroming worden weergegeven.

De hersenen bedekt door een drietal vliezen: de hersenvliezen (meninges). Het buitenste vlies, de dura genaamd, is een stevig, hard membraan, dat bestaat uit stevig bindweefsel. Het vlies ligt direct tegen de schedel aan, ziet eruit als botvlies en dient om hersenen en ruggenmerg te beschermen. Onder het buitenste vlies ligt een dun membraan, het spinnenwebvlies of arachnoidea, van de dura gescheiden door een smalle subdurale ruimte. Door bindweefseldraadjes naar het binnenste vlies toe vormt dit vlies de subarachnoïdale ruimte. In deze ruimte circuleert de cerebrospinale vloeistof, die weer in de bloedstroom wordt opgenomen door het spinnenwebvlies.

Subcorticale dementie wordt gekenmerkt door traagheid en vergeetachtigheid; zonder afasie, agnosie en apraxie.

Plaats waar de prikkeloverdracht plaatsvindt tussen uitlopers van twee zenuwcellen of tussen uitlopers van een zenuwcel en spier of klier.

Het gaat om een aantal met elkaar samenhangende verschijnselen die zich tegelijk voordoen. Om van een syndroom te spreken moeten bepaalde symptomen samen voorkomen. Bijvoorbeeld om van een dementiesyndroom te spreken moet er o.a. sprake zijn van het symptoom geheugenstoornis.

Bij de ziekte van Alzheimer worden tangles aangetroffen. Dit zijn kommavormige structuren die bestaan uit een slecht oplosbare kluwen eiwitten, die in het cellichaam van het neuron voorkomen.

Bevindt zich ter hoogte van de slapen en staat in voor het horen, herkennen van voorwerpen en het langetermijngeheugen.

et betrekking tot het levenseinde. Iemand in de laatste levensfase bij wie geen beterschap meer mogelijk is.

Het openstellen van diensten van ziekenhuizen, revalidatiediensten en rustoorden voor de thuiszorgers. Voorbeelden van zo'n transmurale zorg vindt men terug in dagverzorgingscentra en diensten van kortverblijf in de rusthuizen en rust- en verzorgingstehuizen.

Beving, trilling, siddering.

Er vormt zich een bloedstolsel op de wand van een bloedvat. Aanvankelijk leidt dit tot een geleidelijke vermindering van de doorbloeding. Dit kan plots leiden tot een volledige verstopping.

Invoelend benoemen van emoties, ermee werken.

Zichtbaar maken; een geheugenstrategie waarbij beelddenken wordt toegepast: een beeld vormen van iets, zodat het beter kan onthouden worden.

Korte termijn geheugen, onmiddellijk of primair geheugen. Dit systeem is een soort opslagruimte, waar de informatie noodzakelijk doorheen moet vooraleer ze kan worden opgenomen in het langetermijn-geheugen. Het wordt het werkgeheugen genoemd omdat het mogelijk is inhouden op elkaar te betrekken en in verband te brengen met reeds eerder opgeslagen geheugeninhouden.

Dit geheugensysteem maakt nog deel uit van het waarnemingsproces. De informatie die vanuit de zintuigen wordt binnengevoerd, blijft gedurende een hele korte tijd in dit systeem aanwezig.